Ostatnio Czytelnik Cezary zadał mi w komentarzach pytanie… Od czego zacząć zagospodarowywanie 1-2ha nieużytków? To bardzo dobre pytanie:) na które jeszcze tak jednoznacznie nie została udzielona na blogu odpowiedź. Domyślam się, że chodzi o jakieś chaszcze nie do przejścia, czy może pastwisko-chwastowisko.
Konwencjonalny rolnik najprawdopodobniej opryskałby wszystko jakimś potężnym herbicydem, pewnie nie raz a kilka. Następnie zebrałby istniejące chwasty, ususzył i spalił. By dalej dobić chwasty wieloletnie kilka razy zaorałby glebę… To metoda na pewno skuteczna.
Jak pewnie Czytelnicy się domyślają opisana wyżej metoda nie jest jednak najbardziej przyjaznym dla środowiska sposobem pozbycia się chwastów, czy chaszczy.
Jak zatem możemy się tych chwastów pozbyć?
Najłatwiej jest użyć odpowiednich zwierząt – kozy zjedzą chwasty, krowy trawy, świnie korzenie niektórych chwastów i pędraki a kury wyżrą nasiona chwastów.
Warto zauważyć, że nie trzeba posiadać tych zwierząt, by z nich móc korzystać – te większe można wypożyczyć (zwłaszcza dwa pierwsze) – jakby nie było rolnik będzie miał z tego korzyść, bo jego pastwisko będzie miało więcej czasu, by odpocząć, więc np. więcej siana będzie mógł zebrać.
Zwłaszcza na glebach ciężkich warto intensywne spasanie zwierząt połączyć z oraniem Keyline. Orać oczywiście należy w poprzek stoku, by zapobiec erozji wodnej, utracie wody, minerałów i materii organicznej.
Jeśli chcemy iść drogą bez zwierząt, to chwastowisko kosimy po czym stosujemy odpowiednią ściółkę…
Musimy wiedzieć, co chcemy z ziemią robić, jeśli mamy sadzić drzewka owocowe, to w miejscu, w którym będziemy je sadzić kosimy chwasty bardzo nisko. Ściętych chwastów oczywiście nie usuwamy z terenu, gdzie będziemy sadzić drzewka – w końcu rozłożą się zwiększając poziom materii organicznej gleby. Przed położeniem ściółki niezwykle ważne jest, by mocno podlać teren. Jeśli to zaś jest niemożliwe z powodów odległości od źródła wody to sadzić należy tylko wiosną/jesienią. Dlaczego? Gdyż warstwa ściółki zapobiegnie wyparowaniu wody, ale również utrudni dostęp deszczówki do korzeni. W pierwszym okresie ściółka musi być dużo grubsza niż później, gdyż jej zadaniem jest zagłuszenie chwastów i stworzenie żyznej gleby.
Znasz może inne sposoby jak zmienić nieużytek w coś produktywnego? Jeśli tak, to proszę podziel się swoją wiedzą.
Super wpis, od dawna się nad tym zastanawiałem i nie mogłem znaleźć takich konkretnych informacji. Więcej takich, ciągnij temat! 🙂
Co do przyjazności dla środowiska "chemicznej wojny totalnej", to ztcw roundup (glifosfat) po max roku się rozkłada i jest nieszkodliwy, a większość roślin można wysiewać już 3-4 miesiące po oprysku.
No, na taki konkretny artykuł czekałem. Więcej takich, i nie zarobisz już na projektowaniu permakulturowych ogrodów 😉 Żartuję oczywiście 😀
W sprawie traktorów. Ciekawe czy króliki nie zrobiłyby sobie wykopu na wolność? Jeśli traktor miałby być mobilny – nie byłoby mowy o wkopywaniu siatki wgłąb gleby.. Nie trzymałem nigdy królików to nie wiem.
I jeszcze co do traktorów zwierzęcych.. Jak długo należałoby taki traktor trzymać w jednym miejscu? Kury grzebią w ziemi i zadeptują ją na klepisko – takie przynajmniej widziałem wybiegi. Czekać aż ziemia będzie ogołocona z chwastów i trawy, czy przesuwać traktor kiedy jeszcze jest trochę zielonego?
Kibicuję w takim razie kupnu przez ciebie jakiś hektarów 🙂 Dobrze byłoby zobaczyć film z praktycznej realizacji. (Ten o robieniu kałuż za pomocą saperki nie był najlepszy – ale wierzę że będzie lepiej i profesjonalniej)
I jeszcze co do praktycznego przekształcania nieużytków w leśny ogród – podrzucę pomysł. Jeśli nie brakuje ci wiary w siebie i powodzenie swojej inwestycji – może spróbuj zainteresować sobą jakiegoś młodego reżysera dokumentów? Niech cie odwiedza przez kilka lat, pokręci trochę.. Jak już będą efekty – te tony z hektara, posklejałby to w jakiś fajny dokument?
Dzięki za komplement:)
Roundupem chyba można pryskać nawet w momencie wysiewania roślin, bo on jest absorbowany przez części asymilacyjne (zielone). Pod tym kątem jest "bezpieczny" dla jeszcze nie wykiełkowanych roślin. Trzeba pamiętać, że herbicyd ten robi spustoszenie w florze i faunie glebowej, co jest kluczowym czynnikiem jeśli chcemy prowadzić działalność permakulturową.
Dobry link z Wiki dotyczący toksyczności Roundupu
A to, co czyniła atrazyna – bardzo popularny, bo tani i skuteczny herbicyd, który został zbanowany w UE w 2008 roku…
Tutaj można poczytać pod tym linkiem lamenty rolników nad tym, że została zakazana.
@mp
Dzięki za dobre słowo. O pracę się nie boję, bo jak się to trochę rozkręci, to od roboty się nie opędzę. Projektowanie permakulturowe może dać efekty w większości dziedzin życia gospodarczego gdzie prowadzona jest jakaś produkcja.
Króliczy traktor ma od dołu siatkę metalową taką, że królik się nie przeciśnie, ale będzie miał dobry dostęp do zieleniny. Drut musi być odpowiednio mocny, żeby nie przegryzły…
Ilość czasu, jaki miałyby pozostawać zwierzęta na jednym miejscu zależy od tego jaki efekt chcesz uzyskać. Może zależy Ci na pozbawieniu całej roślinności na danym obszarze, bo chcesz w konkretnym miejscu zacząć sadzić "trzy siostry", albo zrobić zagon na kapustę?
Może zależeć Ci na ładnym wyglądzie i przystrzyżeniu trawnika?
Jeśli zaś chodzi Ci o zminimalizowanie nakładu pracy, to musisz dobrać ilość królików tak, że zeżrą wszystkie rośliny (również te niesmaczne) na danym obszarze, choć oczywiście nie do gołej ziemi.
Przykład kur i klepiska jest bardzo dobrym dowodem na to jak nie zarządzać pastwiskiem:)
Kury najpierw żrą to co dobre, presja na te rośliny jest tak duża, że zanikają. Potem kury biorą się za mniej smaczne rzeczy, dodatkowo jak czegoś nie zjedzą to to rozdrapią. Rośliny nie mają odpowiedniej ilości czasu by się zregenerować, dlatego gleba traci najpierw okrywę, a potem brak roślin, ściółki i nadmiar azotu przyczynia się do utraty materii organicznej w glebie i utraty struktury. Nawet na zwykłym piachu!
Młody reżyser dokumentów sam się nawet do mnie zgłosił 🙂 Także będziemy działać.
"Na przykład jeden z ludzi, których przetrenowałem (kurs projektowania permakulturowego) w 1983r Janet McKinsey przepadła wraz z przyjaciółmi w buszu ? dwie kobiety z dziećmi. Opisały jak można ograniczyć swoje potrzeby i opisały to w bardzo naukowy sposób. Zrobiły opis jak uczynić to w normalnych domach. Założyły coś zwanego HOPE (czyli nadzieja) Domowe Sposoby na Ocalenie Środowiska.
Podkreśliły np., że istnieją 4 substancje czyszczące ? nie ważne czy to szampon, proszek do prania, cokolwiek. Kupujesz je w duzych ilościach i potem mieszasz w odpowiednich proporcjach i one działają. Nie ważne czy nazywają to środkiem ekologicznym, czy ma nalepkę z delfinem ? zawsze ma te 4 cholerne rzeczy. Cała reszta to niepotrzebne dodatki, żeby ładnie pachniały, albo barwiły na niebiesko muszlę po spłukaniu toalety." -cytat z pańskiego bloga . Chętnie poznałbym pańską opinię i pańskiej siostry na ten temat !!! eurozet2
Poprosiłem siostrę by się wypowiedziała, jakoś wtedy to umknęło. Wkrótce pewnie napisze w poście o wywiadzie z Billem Mollisonem.
Jaka jest moja opinia na ten temat?
Zasada działalności większości środków jest taka sama. Dziś już rzadko kiedy kupuje się zwykły produkt (w przypadku środków czyszczących), najczęściej "kupuje się" określony styl życia. A to kosztuje (reklamy w tv itp).
Moja mam zaczęła kupować zwykły ocet do mycia naczyń (nie jako jedyny środek) tłuszcz nie ma żadnych szans 🙂 No i 1 litr kosztuje jakoś 80 gr (jak się w dużej, 5 l butelce kupi).
20 lat jakie minęło od wywiadu to szmat czasu w przypadku tak dynamicznei rozwijającej się dziedziny jak chemia, więc… Lepiej siostra się wypowie, bo zaczynam za bardzo spekulować 😀
Dzięki, za konkret. Wiosna tuż, tuż trzeba rozglądać sie bardziej intensywnie: moim priorytetem staje się południowy stok ze źródełkiem; ugór 1-2h;domek (pewnie stary z eternitem)i zaniedbany sad, pewnie nikt w nim nic nie robił od 10 lat – dobre na początek – oczywiście w Górach Świętokrzyskich – czego (znalezienia) i Wam (potrzebującym)życzę
90, jak nie 95% środków czystości domowych, od mydeł w płynie i szamponów, przez płyny do podłóg, okien i naczyń, aż po płyny do kibli, jest oparte na jednym z dwóch blisko ze sobą związanych (z punktu widzenia industrialnej syntezy) związkach – albo na siarczanie laurylu sodu (SLS), albo siarczanie etoksylaurylu sodu (SLES, pewnie lekko skrzywiłem nazwę – chemia to było dawno), z naciskiem na SLES, bo jest mniej drażniący. Sprawdźcie sobie etykietki 🙂 Kupuje się toto w Chinach po 5 czy 10$/litr, rozcieńcza 10-krotnie, dodaje zapachy i np. środki regulujące pH – i sprzedaje.
Do mycia tłuszczów, szczególnie przypalonych, to raczej zasady, soda daje radę, ale prawdziwym wymiataczem w tej konkurencji jest NaOH i KOH, w warunkach "polowych" (i stosowanych od niepamiętnych czasów do pewnie gdzieś XVIII w.) z dowolnego popiołu organicznego (Na2O/K2O).
Zachować próchnicę
http://www.farmer.pl/srodki-produkcji/nawozy/zachowac_prochnice,ec6b1aa7654d7d1763c3.html
Prawo chroni glebę
http://www.farmer.pl/prawo/przepisy-i-regulacje/prawo_chroni_glebe,d299b120f8df025bead6.html
Z obory i pola
http://www.farmer.pl/srodki-produkcji/nawozy/z_obory_i_pola,96a3130b69125d8e77a3.html
Cedric
Dla królików proponuję samonapędzający traktor z siatki w kształcie walca, wewnatrz którego są króliki. w boki tego walca wmontowany jest drążek do przenoszenia w inne miejsce. Króliki same popychają i w przypadku skłonu terenu przesuwaja traktor.
@Cezary
Dziękuję
@Panika2008
Dzięki za informacje. Rzeczywiście ocet zmywa dobrze tylko zwykły tłuszcz, a nie przypalony.
Osobiście aż tak mnie nie ciągnie, żeby swój płyn do mycia kibelka i naczyń robić 🙂
@Cedric dzięki za linki.
@bosastopa
Obawiam się, że taki kształt byłby niezbyt praktyczny. Po pierwsze powierzchnia kontaktu z ziemią (pastwiskiem) w walcu jest bardzo mała, po drugie króliki musiały by być w raczej niefizjologicznej pozycji przez większość czasu. Trzecia sprawa, to kontrola tempa przesuwania się walcu na stoku – do tego trzeba by robić dość skomplikowane obliczenia i skonstruować jakiś mechanizm "kontroli prędkości" przesuwania się walca po stoku.
Jeśli króliczy traktor ma mieć siatkę od spodu, to w ogóle wydaje mi się mało praktyczny – jedyne zastosowanie to przycinanie traw – i to niezbyt wysokich. Bo wyższe trawy, chwasty, nie mówiąc już o krzakach, po prostu zostałyby przygniecione do ziemi siatką.. Króliki musiałyby wyciągać źdźbła łapkami (?) Dlatego takie głupie pytanie o zabezpieczenie przed ucieczką zadałem. Króliki w takim razie jedynie mogłyby być stosowane po przejściu cięższych zwierząt – bydła, trzody kopytnej.
Z królików większość ludzi planujących leśny ogród mogłaby zrezygnować. I poprzestać na samych kurach. Kurzy traktor można by wykorzystać nawet do pielenia grządek z warzywami. Tak mi się wydaje.
No i kurę łatwiej ubić. Ssaki tak się patrzą tymi ślepiami :/
Masz rację mp – króliki nie są najlepszymi stworzeniami na początek do oczyszczania terenu z wielkich chwastów. Do tego służą kozy/owce/krowy (w tej kolejności jeżeli chodzi o skuteczność).
Źdźbła traw może królik wyciągać też pyszczkiem – coś jak spagetti, tylko mocno "aldente";)
Czy kura, czy królik to pytanie niemal filozoficzne 🙂 Króliki szybko się mnożą;) no i mogą się żywić, rzeczami, którymi człowiek nie może – trawą. Kury zwykle mogą uzyskiwać tylko do 30% paszy z pastwiska. Resztę żywności to głównie konkurencja dla człowieka (ziarno itp.) i odpady ogrodowe/kuchenne. Królik może całość żywności pobierać z leśnego ogrodu
Kury bardziej niszczą trawę/darń niż ją zjadają, zatem można powiedzieć, że sporo jest marnowane.
Zamierzam kupić dobry paralizator, żeby właśnie szybko zwierzaki ogłuszać i potem, żeby się tak nie patrzyły z wyrzutem na mnie (że chcę je zjeść) 😐 No ale taki jest los roślinożerców ogólnie.
Podsumowując każde z tych zwierząt można inaczej wykorzystać, bo inne funkcje w ekosystemie pełnią te zwierzęta. Jeden będzie miał miejsce i upodobanie na króliki, drugi na kury, a trzeci (taki jak ja) na jedno i drugie plus sporo więcej:)
W takim razie zamiast królików proponuję gęsi do traktora. Ponoć jedzą wszystko co zielone, jak kozy prawie. Nie kopią dziur. Dają jajka.
Króliki są o tyle dobre, że dają futro na czapki uszatki – ostatnio bardzo modne 🙂 Ale są bardzo słabe i chorowite. Każdy kogo znam osobiście, i kto hodował króliki, doświadczył jakiejś króliczej zarazy :/ i szybko wybijał całe stadko.
Oczywiście, tak jak mówisz – każdy ma własne upodobania.
"Każdy kogo znam osobiście, i kto hodował króliki, doświadczył jakiejś króliczej zarazy :/ i szybko wybijał całe stadko."
Może króliki na wybiegu są silniejsze (więcej ruchu, słońca, urozmaicone świeże pożywienie) oraz nie mieszkają 'na własnych odchodach' przez co rzadziej chorują.
W końcu, skoro króliki dziko żyjące szybko opanowują teren, to nie mogą to być takie 'słabe i chorowite' zwierzaki.
@mp Rzeczywiście króliki do tytanów zdrowia nie należą.
Gęś jeszcze za stróża może służyć, ma jednak minus, że to dość głośny stwór.
@jako
W Polsce królików dzikich mamy mało (kilka tysięcy).
Joe Salatin powiedział, że zabrało mu 5 lat wyhodowanie rasy królików, które są dobre do życia na dworze. Choć jak piszesz – zmniejszenie kontaktu z odchodami i rotacja na pewno wpływa pozytywnie na ich zdrowie.
Ja hoduje króle .Jak mi w pomieszczeniach zaczęły chorować wypuściłam je na łąkę .Mimo ,że już niektóre miały objawy choroby wszystkie wyzdrowiały.Nie namnożyły mi się bo sąsiad polubił ich mięsko i wyłapał -przyłapałam go …
Niedobry sąsiad!
po skrupulatnym oglądaniu Twoich blogów przystapiłem do działania. Ustaliłem przebieg swailów zdejmując warstwę gleby zarosniętej perzem układając wał w poprzek stoku. /widłami ogrodniczymi/Odsłoniętą glebę gliniastą nakłuwałem widłami rozchylając wkładałem wiechcie ze słomy. Na to układałem warstwe słomy.
Doświadczenia, bardzo pozytywne, z rekultywacją ponad 20-letnich nieużytków opisałem w ostatnim, marcowym numerze miesięcznika "Koński Targ".
Z tym, że:
1) Mnie nie chodziło o "produktywność". Tworzyłem pastwiska dla koni i to dla bardzo cennych koni szlachetnych, bynajmniej nie przeznaczonych do zjedzenia (byłoby to chyba najdroższe mięso na świecie…). Nie zależało mi ani na maksymalnych przyrostach biomasy, ani na tuczeniu zjadających ją zwierząt. Wręcz przeciwnie – miały jak najwięcej biegać. Stąd też trawa powinna być przede wszystkim odporna na deptanie. I to się w pełni udało.
2) Jeśli pozostawiałem fragmenty nie uprawiane w postaci pojedynczych drzew, kęp drzew, a nawet fragmentów całkowicie "dzikich" – to po to, aby konie miały cień, gałęzie do obgryzania i zioła. Oraz po części dlatego, że oszukała mnie firma zatrudniona do wyrywania karpów (i tak przekroczyli termin realizacji zadania ponad dwukrotnie i pod koniec mieli po prostu dość) – i nie wszędzie dało się zwyczajnie wjechać traktorem, żeby cokolwiek zrobić. Przypadkowo zatem.
Z efektu jestem jak na razie bardzo zadowolony. Ostateczny sprawdzian przejdzie w tym roku, kiedy pierwszy, 4-hektarowy padok będzie musiał się zregenerować i przyjąć czterokopytne z powrotem gdzieś między św. Jerzym a św. Józefem, a drugi, ponad 10-haktorowy po pierwszym pokosie i po zbudowaniu ogrodzeń – przejąć je na początku sierpnia i gościć do końca października. Uważam też, że powstał nowy biotop bogatszy i obfitszy od poprzedniego – tj. od smutnych chaszczy, złożonych z karłowatych brzóz i sosen na poszyciu z mchów i porostów, wyrosłych na zdegradowanej, pełnej śmieci glebie. A już ptaków, które się na resztkach zjadanego przez konie owsa pasą mam chyba więcej, niż cała reszta wsi i wszystkie lasy dookoła razem wzięte – drą się teraz tak głośno, że trudno wytrzymać… 🙂
Jak tylko gdzieś natrafię na ten magazyn to bardzo chętnie przeczytam. No i gratuluję publikacji.
Bardzo ciekawi mnie jak będzie szło dalsze ulepszanie gleby. Pozdrawiam
Komentuję po raz pierwszy, zatem witam serdecznie.
Wybrałem ten, jakkolwiek stary temat, bowiem mam przy domu nieduży kawałek ziemi, nie uprawianej w żaden sposób od dość dawna. Chciałbym tam zorganizować jakiś ogródek, być może w celu sprzedaży produktów tam wyrosłych. Przy czym jest to grunt raczej podmokły, a jak dotąd nie natknąłem się tu na wskazówki, dotyczące uprawy takowego. Grządka wzniesiona odpada na wstępie z wyżej wymienionego względu. Jakieś rady?
Nie wiem jak bardzo podmokły jest to grunt, ale grządka wzniesiona na podmokłym terenie w praktyce spowoduje podniesienie poziomu wód gruntowych dla uprawy na niej się znajdujących czyli poprawi warunki. Czy może chodzi Ci Macieju bardziej o uprawy wieloletnie?
Poziom wód gruntowych i tak jest wysoki. Powiem obrazowo: gdy kopałem dół próbny, ziemia lepiła się do szpadla, a na głębokości ok. 1,5-2 szpadli dało się zauważyć strużkę wody. Gleba zdaje się być dość ciężka, ale nie jest to bagno, czy mokradło ;).
Czy uprawy wieloletnie? Myślałem o posadzeniu tam paru drzew i zorganizowaniu czegoś na kształt warzywniaka wokół nich. Coś w rodzaju Twojej koncepcji gildii roślinnej wokół jabłoni, ale nie wiem, na ile to możliwe. Być może lektura „sadownictwa” Pieniążka da odpowiedź. A tymczasem więcej o terenie: od północy osłonięty budynkiem gospodarczym, od południa i południowego zachodu pełne oświetlenie. Sąsiedzi za płotem posadzili trochę świerków, zaś pośród pospolitych chaszczy znalazłem tam ze 2, płożące się po ogromnych rozmiarów trawach, krzaki jeżyn. Ponadto, ze względu na to, że teren jest podmokły, myślałem o posadzeniu tam czegoś, co wymaga dużej ilości wody (drzewo owocowe + pomidory?)… Any ideas?
Jest jeszcze jedna dobra metoda pozbycia się gęstych wysokich chwastów na polu pod uprawę.Jest to wypalanie. Najstarszy zabieg agro znany na świecie.Wykonany z głową i pod kontrolą daje bardzo dobre rezultaty. Niestety u nas zabroniony i karalny, więc raczej nie polecam. Moim zdaniem wypas krów, czy kóz czy królików to raczej na małych areałach tak poniżej 0,5 hektara i przy słabym zachwaszczeniu. Krowa nie powinna byle czego jeść.W niektórych rejonach nie ma krów. Pozostaje więc koszenie.
W sumie jako jednorazowa akcja, to nie bedzie takie zle.
Minęło trochę czasu, a na moim nieużytku niewiele się zmieniło. Miałem wtedy w 2010 roku trochę zapału i ambitne plany, założyłem kilka grządek nawet (dobra – dwie;), ale szybko się okazało, że inne obowiązki mnie trochę przerosły. Później w 2011 założyłem pasiekę, więc priorytetem stały się rośliny miododajne, głównie lipy i klony których w mojej okolicy mało.
Sadzę teraz co roku około 40 lip (różne siewki ze starych poniemieckich parków) i trochę klonów, głównie srebrzystych, a także robinię akacjową i czeremchę (niestety amerykańską). Pod samosiejkowymi sosnami ptaki rozsiewają buki, dęby, dziką czereśnię, czeremchę i czasem trzmielinę.
Zdaje się, że wystarczy na polu rozłożyć gałęzie dające ptakom schronienie i punkty orientacyjne (i wygodne grzędy do srania nasionami 😉 aby zalesić teren.
Tak mi coś świta, że las jest w naszych okolicach klimaksem, więc natura dąży do zalesienia wszystkiego, nawet jezior, po dłuższym lub krótszym okresie czasu.
Czas… albo intensywna praca – albo długi czas dla naturalnych procesów.
Wybrałem złoty środek – mały nakład pracy w postaci sadzenia wybranych przeze mnie gatunków drzew i krzewów i średnio długi czas oczekiwania na efekty – tzn jakieś 20 – 30 – 40 lat.
Jestem po prostu dość leniwy, od płodów tego kawałka ziemi nie zależy byt mój ani tym bardziej rodziny,
jestem pszczelarzem, więc postrzegam środowisku jako źródło nektaru, pyłku i propolisu dla pszczół (zależy mi na naturalnej bioróżnorodności), lubię las i naturalną dzicz, nie mam zwierząt, nie lubię płotów, pod drzewami nie rośnie trawa ani chwasty, za to mogą rosnąć tam wczesnowiosenne kwiaty,
mam gdzie żyć, mam pomysły jak osiągnąć z ziemi zysk pozwalający na zakupienie żywności od dobrych ludzi, zresztą pomimo wegetariańskiego odżywiania i dość wysokiej świadomości o szkodliwości współczesnego żywienia, wiem że i tak za kilkadziesiąt lat porzucę to ciało jak niepotrzebną kłodę drzewa (jakkolwiek pełną drobnych stworzonek ;), więc nie przejmuję się aż tak bardzo zdrową „eko” żywnością.
Te czynniki sprawiają właśnie, że ziemia leży odłogiem. Kolejne pokolenia chwastów zamieniają się w próchnicę, sarnie odchody wzbogacają p o w o l i glebę, dziki czasem przeorzą kawałek ziemi, buki posadzone 6 lat temu zaczynają odrastać od ziemi wzdłuż północnej granicy (sarenki regularnie je przycinają). Ta ziemia nie jest produktywna dla mnie, ale pokrywa ją gęsta sieć mniejszych i większych ścieżek naturalnego świata, aż strach postawić stopę, tyle tam Życia.
Chciałem podziękować autorowi za wkład w tworzenie lepszej ziemi i Ziemi.
Dziękuję 🙂
Pozdrawiam