W poprzednim wpisie z o zwierzÄ™tach w systemach permakulturowych skupiÅ‚em siÄ™ na wytwarzaniu taniej paszy dla kur – z odpadów i odchodów. Ten wpis poÅ›wiÄ™cÄ™ temu dlaczego zwierzÄ™ta sÄ… istotnym skÅ‚adnikiem samowystarczalnego gospodarstwa. ZwÅ‚aszcza dla gospodarstw czy domów które chcÄ… dążyć do bezpieczeÅ„stwa żywnoÅ›ciowego.
BezpieczeÅ„stwo żywnoÅ›ciowe czy może samowystarczalność w produkcji żywnoÅ›ci to dążenie i marzenie zapewne wielu Czytelników tego bloga. Nie ma siÄ™ co dziwić – w powszechnym mniemaniu owoce i warzywa „z supermarketu” smakujÄ… gorzej niż te wyhodowane wÅ‚asnym sumptem.
KolejnÄ… kwestiÄ… – dla wielu nawet ważniejszÄ… niż smak jest wyższa wartość odżywcza i nieobecność w wÅ‚asnorÄ™cznie wyhodowanej żywnoÅ›ci różnych substancji, które przed XX w. w żywnoÅ›ci nie wystÄ™powaÅ‚y. Wiele z nich nie byÅ‚o nawet wtedy jeszcze na Å›wiecie.
Podczas mojego rocznego pobytu w Anglii najlepsze owoce, które miałem okazję jeść to były dzikie jeżyny, mirabelki i owoce fuksji. Owocom sprzedawanym w sklepie, nawet tym organicznym (z upraw ekologicznych) brakowało smaku.
Co niektórzy ceniÄ… sobie to, że we wÅ‚asnym ogrodzie można uprawiać takie gatunki roÅ›lin i takie odmiany, które w sklepach sÄ… niedostÄ™pne czy to z powodu braku popytu na nie, czy z powodu tego, że dana odmiana/gatunek nie przechowuje siÄ™ dobrze. Kto z Was widziaÅ‚ ostatnio (powiedzmy jesieniÄ…, gdy jest „sezon”) Å›wieże owoce rokitnika lub kto teraz widzi w sklepie morwy czy mirabelki (jedne z moich ulubionych owoców:) ?
Ten trochę przydługawy wstęp miał przedstawić różne powody dla których ludzie dążą do samowystarczalności żywnościowej przynajmniej w małym stopniu. Co jednak zwierzęta mają do do tego?
ZwierzÄ™ta po prostu dywersyfikujÄ… produkcjÄ™ żywnoÅ›ci. Dobrym przykÅ‚adem na to, że opieranie siÄ™ wyÅ‚Ä…cznie na roÅ›linach jest ten rok. Przynajmniej we wschodniej Wielkopolsce maj byÅ‚ bardzo deszczowy i zimny. SpowodowaÅ‚o to sÅ‚abÄ… aktywność pszczół w okresie gdy drzewa i krzewy owocowe kwitnÄ…. W konsekwencji zawiÄ…zaÅ‚o siÄ™ maÅ‚o owoców/orzechów. SÄ…dzÄ…c po cenach na lokalnych targowiskach dla innych upraw ten rok również nie byÅ‚ Å‚askawy – najpierw powódź, potem niemal susza. W przypadku hodowli zwierzÄ…t (zwÅ‚aszcza roÅ›linożernych) ten rok można uznać za dość dobry – obficie padaÅ‚y deszcze wiÄ™c i trawa rosÅ‚a dobrze co oznacza możliwość wyżywienia dużej iloÅ›ci zwierzÄ…t czy odÅ‚ożenia dużej iloÅ›ci pożywnego siana.
CaÅ‚kiem prawdopodobne, że na nieszczÄ™snÄ… majowÄ… pogodÄ™ wpÅ‚yw miaÅ‚ wybuch islandzkiego wulkanu Eyjafjallajokull. W przeszÅ‚oÅ›ci zdarzaÅ‚y siÄ™ również nieszczęścia dużo wiÄ™ksze z powodu wybuchu wulkanów i niższej aktywnoÅ›ci sÅ‚oÅ„ca. Nieco zapomnianym wydarzeniem jest tzw. Rok bez lata – to historyczna nazwa na rok 1816 – rok w którym „nie byÅ‚o lata”. No bo czy latem można nazwać lato jeÅ›li w czerwcu sÄ… regularne przymrozki? KonsekwencjÄ… niskiej temperatury byÅ‚o zniszczenie niemal wszystkich upraw. Ceny owsa – ówczesnego odpowiednika ropy zwiÄ™kszyÅ‚y siÄ™ oÅ›miokrotnie. W Ameryce Północnej, Wielkiej Brytanii, Niemczech, Polsce i północnej Europie nastaÅ‚ głód.
By przeżyć ludzie zaczęli min. zjadać zwierzęta pociągowe.
ZwierzÄ…t roÅ›linożerne majÄ… tÄ™ przewagÄ™, że mogÄ… jeść jedzenie, którego czÅ‚owiek jeść nie może – np. niedojrzaÅ‚e żyto czy pszenicÄ™. ZmarzniÄ™tÄ… „zieleninÄ™” można przerobić na sianokiszonkÄ™ i w ten sposób zgromadzić zapasy na ciężkÄ… i dÅ‚ugÄ… zimÄ™. JeÅ›li umieÅ›cimy w jednym miejscu wiÄ™cej „odpadów” organicznych możemy przerobić je na paszÄ™ dla kur. Te zaÅ› mogÄ… nam dostarczyć pożywnego biaÅ‚ka. Ostatecznie owce, Å›winie czy krowy mogÄ… trafić do garnka. PrzeciÄ™tna krowa ważąca z pół tony dostarczy okoÅ‚o 250 kg miÄ™sa plus sporo organów, Å‚oju i koÅ›ci, które również sÄ… bardzo pożywne.To wystarczajÄ…ca ilość by wyżywić czÅ‚owieka przez rok.
Już wkrótce opiszÄ™ indiaÅ„ski sposób na robienie „batonów energetycznych” ze zwierzÄ…, które odpowiednio przechowywane praktycznie nie majÄ… terminu ważnoÅ›ci.
Naraża się Pan wegetarianom, Panie Wojciechu! Swoją drogą, aż dziwne, że ruch wegetariański nie powstał u nas przed rokiem 1863? Dlaczego? Bo przecież uwłaszczenie chłopów torowało drogę płodozmianowi, czyli właśnie: masowej hodowli potwornie wykorzystywanych jako siła robocza, pokarm i źródło naturalnego nawozu zwierząt. Wcześniej trzymano ich minimalne ilości! Wegetarianie powinni zatem byli uwłaszczeniu aktywnie się sprzeciwić. Trójpolówka ideałem wegetarianina? Weganie rozumiem wspierają wyłącznie gospodarkę żarową..? To jest dopiero konserwatyzm!
Ja już się naraziłam. Jestem okrutnicą bez serca i litości, bo zjadam zwierzęta ze swojej hodowli, a przecież można hodować kury bez koguta i żeńskie kozy, dające mleko bez końca (jak się dowiedziałam od pewnej wegetarianki), niczego (no, wręcz nikogo) nie mordując.
@Pan Jacek
Zapewne Czytelnicy bloga wiedzą, że odżywiam się na modłę paleolityczną. Ciężko być "jaskiniowcem" w naszym klimacie nie jedząc mięsa i tłuszczu zwierzęcego.
Jestem przekonany, że zapewne większość ludzi, nawet wegetarian zjadłaby zwierzęta gdyby nastał głód. Ostatecznie ja chcę w przypadku jakiegoś wyjątkowo nieszczęśliwego wydarzenia przetrwać. Kwestie ideologiczno-dietetyczne w takich okolicznościach schodzą na plan dalszy czego historia i współczesność daje dowody aż zbyt często. Sam gdybym nie miał wyboru na pewno konsumowałbym pszenicę z soją gdyby to zapewnić miałoby mi przeżycie.
Zastanawiam mnie to co Pan napisał o tej ilości zwierząt przed wprowadzeniem płodozmianu. Przecież w przypadku trójpolówki 1/3 ziemi ugoruje. Czy na tym ugorze nie urządzano czegoś w rodzaju tymczasowego, jednorocznego pastwiska?
Kilka razy już pisaÅ‚em o takim zjawisku jak "vegan organic gardening" czyli ekologiczne ogrodnictwo wegaÅ„skie… Na skalÄ™ przydomowego ogrodu jako nawóz zwierzÄ™cy mogÄ… sÅ‚użyć odchody ludzkie (staÅ‚e po przekompostowaniu).
@Ewa
Oderwanie od rzeczywistości niektórych osób (zarówno wegetarian jak i niewegetarian) jest po prostu niewyobrażalne.
Chociaż kto wie, wkrótce zapewne wyprodukujÄ… w komercyjnie przystÄ™pnej cenie odpowiednie Å›rodki hormonalne, które zapewniÄ… krowom wiecznÄ… laktacjÄ™…
Ja pozostanę jednak krwiożerczym konserwatystą 🙂
Prof. Pruski piszÄ…c swojÄ… "HodowlÄ™ zwierzÄ…t gospodarskich w Galicji 1772 – 1918" korzystaÅ‚ także z (nielicznych, ale jednak istniejÄ…cych!) wspomnieÅ„ galicyjskich chÅ‚opów, którzy opisywali czasy sprzed uwÅ‚aszczenia. Wie Pan, Panie Wojtku, jak siÄ™ po chÅ‚opsku nazywaÅ‚a krowa..? "ZÅ‚o konieczne"! OczywiÅ›cie, że pola ugorowane byÅ‚y wykorzystywane jako pastwisko – jednak wydajność takiego pastwiska nie byÅ‚a wielka. Nie rosÅ‚a na nim bujna trawa, tylko raczej pionierskie chwasty, o których tak czÄ™sto Pan wspomina. Co najgorsze zaÅ› – brakowaÅ‚o pokarmu dla zwierzÄ…t na zimÄ™. Nie byÅ‚o kiszonek – ani też roÅ›lin okopowych, przede wszystkim buraków (oraz produktów pochodnych, jak wysÅ‚odki), które w poczÄ…tkach pÅ‚odozmianu byÅ‚y głównym pokarmem zimowym dla zwierzÄ…t. Nie byÅ‚o też (wiele) siana: bo nawet, jeÅ›li gdzieÅ› istniaÅ‚y naturalne Å‚Ä…ki, stanowiÄ…ce pastwiska permanentne, to niewiele trawy daÅ‚o siÄ™ z nich pozyskać – a przy tym, jej koszenie (rÄ™czne), a potem zbieranie jako czynność bardzo pracochÅ‚onna, nie mogÅ‚o siÄ™ odbywać na dużą skalÄ™. PanowaÅ‚a monokultura zbożowa: ludzie jedli (i sprzedawali) ziarna zbóż, dla zwierzÄ…t musiaÅ‚a wystarczyć na zimÄ™ sÅ‚oma. Nie mogÅ‚o ich być zatem wiele.
DziÄ™ki, w sumie bardzo logiczne – w pierwszym roku po oraniu caÅ‚kiem dobrze udaje siÄ™ tradycyjny warzywniak. Dopiero od drugiego zaczynajÄ… siÄ™ schody z chwastami.
Wie Pan może czy ugory były jakoś podsiewane, czy wszystko zostawiano naturze?
Wszystko zostawiano naturze. Za to po upływie roku ugorowania czasem (nie w każdym cyklu, więc nie co 3 lata, a rzadziej: co 6 lat, co 9, czasem co 12..), starano się zaorać na ponownie branym pod uprawę ugorze nie tylko resztki po wyrosłych tam chwastach i ten nawóz, które skarmiane tymi chwastami zwierzęta same tam zostawiły, ale i jakiś dodatkowy obornik, jeśli jakiś udało się zebrać.