LeÅ›ny ogród cz.11 – Jak zamienić zdziczaÅ‚y sad w produktywny leÅ›ny ogród?

LeÅ›ny ogród można zaÅ‚ożyć w wielu różnych miejscach. Zdarza siÄ™, że jednym z punktów  wyjÅ›cia jest sad. CzÄ™sto mocno zdziczaÅ‚y i zaroÅ›niÄ™ty. Oznacza to, że ekosystem tego sadu jest już na dalszym etapie sukcesji ekologicznej niż byÅ›my tego chcieli. NierozsÄ…dne byÅ‚oby wycinanie wszystkich drzew i sadzenie w ich miejsce nowych – przecież na pierwsze plony trzeba by czekać sporo czasu. ZresztÄ… oznaczaÅ‚oby to wiÄ™cej pracy…

Co należy uczynić jeśli posiadamy zdziczały sad?
Powycinać sporo drzew i krzewów. Brzmi bardzo prosto. Zanim jednak tego dokonamy warto mieć jakÄ…Å› wizjÄ™ danego miejsca. Jednak by nasza wizja nie zmieniÅ‚a siÄ™ w przyszÅ‚oÅ›ci w ogrodniczÄ… marÄ™ sennÄ… warto zachować odpowiednie odlegÅ‚ość miedzy drzewami i krzewami. Tak by każde tego wymagajÄ…ce drzewo czy  krzew miaÅ‚ wystarczajÄ…cÄ… ilość Å›wiatÅ‚a, by zmniejszyć konkurencjÄ™ o wodÄ™ i substancje mineralne. Drzew (nawet tych  owocowych) zwykle trzeba usunąć sporo. WiÄ™cej roÅ›lin owocowych wcale nie oznacza wiÄ™cej owoców…

W klimacie umiarkowanym drzewa w leÅ›nym ogrodzie powinny zajmować okoÅ‚o 40% powierzchni. Dąży siÄ™ do tego po to, by móc posadzić na niższych piÄ™trach krzewy i roÅ›liny zielne, nawet te Å›wiatÅ‚olubne. Zapewne Czytelnicy zauważyli, że drzewa rodzÄ… najlepiej owoce i orzechy jeÅ›li korony drzew nie stykajÄ… siÄ™ ze sobÄ…. Co innego jeÅ›li zależy nam na produkcji biomasy na opaÅ‚/podÅ‚oże dla grzybów/paszÄ™ dla zwierzÄ…t – w tych miejscach drzewka i krzewy mogÄ… rosnąć trochÄ™ gęściej.

W zdziczaÅ‚ych sadach nierzadko roÅ›nie mnóstwo chwastów. Niektóre z nich sÄ… bardzo wysokie (drzewa), może nawet wyższe niż drzewka owocowe. Wtedy to one w pierwszej kolejnoÅ›ci powinny iść pod topór lub sekator. Zwykle takie drzewa pionierskie majÄ… rozlegÅ‚y system korzeniowy i sÄ… bardzo „zachÅ‚anne” na wodÄ™ i substancje mineralne. Drzewa i krzewy owocowe z ich sÅ‚abszymi korzeniami (zwÅ‚aszcza na podkÅ‚adkach skarlajÄ…cych) takÄ… konkurencjÄ™ bÄ™dÄ… przegrywać, co objawia siÄ™ w mniejszej iloÅ›ci owoców i gorszej ich jakoÅ›ci.

Na tym zdjÄ™ciu (kliknij w zdjÄ™cie, żeby powiÄ™kszyć) zrobionym w okoÅ‚o poÅ‚udnia jeden z dużych chwastów (jesion) zasÅ‚ania jabÅ‚oÅ„, która co prawda produkuje smaczne owoce, ale w dość maÅ‚ej iloÅ›ci i niewielkiego rozmiaru. Gdyby pozwolić mu rosnąć jeszcze kilka sezonów zapewne spowodowaÅ‚oby to zmniejszenie ilość owoców produkowanych przez jabÅ‚oÅ„ i pogorszyÅ‚oby to ich jakość. Możliwe nawet, że caÅ‚kiem zagÅ‚uszyÅ‚by jabÅ‚oÅ„. Nie dość, że jesion konkuruje z jabÅ‚oniÄ… o wodÄ™ i sole mineralne, to jeszcze pozbawia jej Å›wiatÅ‚a.  Jest zatem idealnym kandydatem do „odstrzaÅ‚u”. Jego usuniÄ™cie/przyciÄ™cie przyczyni siÄ™ do znacznego wzrostu iloÅ›ci produkowanych jabÅ‚ek. Efektem ubocznym rozkÅ‚adu korzeni drzew może być wysyp grzybów szlachetnych (jak to miaÅ‚o miejsce u Pana Jacka).

Czy można posadzić po takiej wycince drzew produktywne rośliny?
Takie oczyszczanie zdziczaÅ‚ego sadu to doskonaÅ‚y moment na sadzenie różnego rodzaju krzewów i ziół do leÅ›nego ogrodu. Wynika to z tego, że zwykle (zależy od tego jak bardzo zdziczaÅ‚y taki sad jest) rosnÄ…ce tam drzewa i krzewy powodujÄ… caÅ‚kowite zacienienie gleby, co sprawia, że nie rosnÄ… tam prawie w ogóle żadne trawy,  roÅ›liny zielne czy chwasty. Warto ten moment wykorzystać. JeÅ›li nie mamy akurat czasu lub odpowiednich roÅ›lin w odpowiedniej iloÅ›ci, to dobrze jest teren wyÅ›ciółkować (sugerujÄ™ karton na dół + jakaÅ› warstwa estetycznej Å›ciółki na górÄ™) by nie dopuÅ›cić do jego zachwaszczenia. Zaniechanie tego dziaÅ‚ania spowoduje kieÅ‚kowanie nasion znajdujÄ…cych siÄ™ na pewno w dostatku w glebie – one tylko czekajÄ… aż bÄ™dÄ… miaÅ‚y trochÄ™ sÅ‚oÅ„ca…W leÅ›nym ogrodzie również obowiÄ…zuje zasada, że lepiej zapobiegać niż leczyć!

Jesion z poprzedniego zdjÄ™cia po przycince. Jego korona zostaÅ‚a zredukowana o ponad 50%. Jest to raczej niezdrowe dla drzewa. Nie zależy mi jednak na jego zdrowiu, wrÄ™cz przeciwnie… WystÄ™powanie o zgodÄ™ na pozwolenie na wyciÄ™cie na nie moim terenie byÅ‚oby stratÄ… czasu. DziÄ™ki takiemu postÄ™powaniu część niedojrzaÅ‚ych jeszcze jabÅ‚ek na jabÅ‚once z tyÅ‚u bÄ™dzie lepiej nasÅ‚oneczniona i jeszcze smaczniejsza. ProszÄ™ zwrócić uwagÄ™ na ilość liÅ›ci i gaÅ‚Ä™zi u podnóża ogoÅ‚oconego drzewa. Ten jesion sÅ‚użyÅ‚ zatem jako dużych rozmiarów dynamiczny akumulator i roÅ›lina wiążąca wÄ™giel (zwiÄ™kszajÄ…ca ilość materii organicznej w glebie).

Czy czas w jakim dokonujemy porządkowania zdziczałego sadu ma znaczenie?
Tak, czas oczyszczania ma znaczenie. Jeżeli oczyszczania dokonywalibyÅ›my zimÄ… czy późnÄ… jesieniÄ…, gdy na drzewach nie ma już liÅ›ci, to na wiosnÄ™ w ogrodzie mielibyÅ›my peÅ‚no odrostów korzeniowych. PrzyczynÄ… tego zjawiska byÅ‚aby duża ilość energii zgromadzona przez drzewa w korzeniach roÅ›lin. PrzyciÄ™cie w okresie późnego lata pobudzi drzewa do wytworzenia odrostów korzeniowych na jesieÅ„. Zwykle ujemne temperatury przeszkodzÄ… w zdrewnieniu takich odrostów. Dodatkowo drzewa i krzewy bÄ™dÄ… miaÅ‚y mniej niż gdyby mogÅ‚y „zmagazynować” energiÄ™ z liÅ›ci jak to ma miejsce zwykle na jesieÅ„. Z drugiej strony drzewo Å›ciÄ™te zimÄ… ma mniejszÄ… wilgotność, niż to Å›ciÄ™te w peÅ‚ni sezonu wegetacyjnego.

Miłośnicy hodowli grzybów jadalnych będą chcieli z kolei oczyszczać sad bardzo wczesną wiosną, gdy drzewa transportują soki z korzeni do liści. Drewno z drzewa ściętego w tym czasie daje grzyby lepszej jakości.

Co zrobić ze „odpadami” z przycinki drzew w takim sadzie?
Ścinki z przycinki najlepiej jest rzucić pod drzewka, które postanowiliśmy zostawić. Dzięki temu:

• zwiÄ™kszymy poziom materii organicznej wokół drzewa
• dostarczymy substancji odżywczych drzewku
• stworzymy przyjazne warunki dla rozwoju grzybów mikoryzowych
• utrudnimy wzrost chwastom

 Ta wczeÅ›niej zasÅ‚oniÄ™ta przez jesion jabÅ‚oÅ„ zostaÅ‚a obÅ‚ożona dużą iloÅ›ciÄ… Å›cinków z tego jesionu. W ten sposób zawarte w nim skÅ‚adniki odżywcze przyczyniÄ… siÄ™ do lepszego plonowania. UtrudniÄ… również wzrost chwastów. Na przyszÅ‚y rok drzewko to powinno dać dużo wiÄ™kszÄ… ilość owoców lepszej jakoÅ›ci. BÄ™dzie to zapÅ‚ata za te kilka chwil poÅ›wiÄ™conych na poprawÄ™ jego Å›rodowiska.

Można również ścinki drzew kompostować. Zwykle jednak szkoda marnować na kompostowanie czas.